ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ การวางแผนครอบครัวเป็นเรื่องที่สวยงาม แต่สำหรับบางคู่รัก การรอคอยอาจกลายเป็นความกังวลเมื่อพยายามมานานกว่า 1 ปีแล้ว แต่ก็ยังไม่มีข่าวดีเกิดขึ้น และสิ่งที่สร้างความสับสนมากยิ่งกว่านั้นคือเมื่อไปปรึกษาแพทย์แล้วได้รับคำวินิจฉัยว่ามี ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ (Unexplained Infertility) นั่นหมายถึงทั้งฝ่ายชายและฝ่ายหญิงได้รับการตรวจอย่างละเอียดแล้ว แต่ก็ไม่พบความผิดปกติใด ๆ ที่เป็นสาเหตุของการมีบุตรยาก ไม่ว่าจะเป็นการตกไข่ตามปกติของฝ่ายหญิง, ท่อนำไข่ไม่อุดตัน, หรือคุณภาพอสุจิของฝ่ายชายก็เป็นปกติทุกอย่าง ทำให้หลายคู่รู้สึกท้อแท้และสิ้นหวัง เพราะไม่รู้จะเริ่มต้นแก้ไขจากจุดไหนดี
ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ: เมื่อทุกอย่างดูปกติ…แต่ทำไมยังไม่ท้อง?
ภาวะนี้ถือเป็นหนึ่งในปริศนาทางการแพทย์ที่พบบ่อย โดยทั่วไปแล้วจะวินิจฉัยก็ต่อเมื่อคู่รักมีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอเป็นเวลา 12 เดือน (หรือ 6 เดือน หากฝ่ายหญิงอายุเกิน 35 ปี) โดยไม่ได้คุมกำเนิด และผ่านการตรวจประเมินเบื้องต้นมาแล้วอย่างครบถ้วน ซึ่งรวมถึง:
- การประเมินการตกไข่: มักจะมีการตรวจระดับฮอร์โมน หรือใช้ชุดตรวจการตกไข่เพื่อยืนยันว่ามีการตกไข่เป็นปกติ
- การตรวจอสุจิ: ผลการตรวจน้ำเชื้ออสุจิของฝ่ายชายอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ทั้งในแง่ของจำนวน, รูปร่าง, และการเคลื่อนที่
- การประเมินมดลูกและท่อนำไข่: มักจะมีการตรวจด้วยการฉีดสีหรืออัลตราซาวนด์ เพื่อยืนยันว่าท่อนำไข่ไม่อุดตันและมดลูกไม่มีความผิดปกติที่ขัดขวางการฝังตัว
เมื่อผลตรวจทุกอย่างออกมา “ปกติ” นี่แหละคือที่มาของคำว่า ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ ซึ่งส่งผลกระทบต่อจิตใจของคู่รักอย่างมาก เพราะไม่สามารถระบุต้นตอของปัญหาที่ชัดเจนได้
แล้วอะไรคือสาเหตุที่แท้จริงของภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ?
แม้จะวินิจฉัยว่าไม่ทราบสาเหตุ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ภาวะนี้อาจมีสาเหตุเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่การตรวจมาตรฐานไม่สามารถตรวจพบได้ ซึ่งสาเหตุที่อาจเป็นไปได้ ได้แก่:
- ความผิดปกติเล็กน้อยของการตกไข่: การตกไข่ที่ดูเหมือนปกติ อาจมีปัญหาที่ระดับคุณภาพของไข่ หรือการที่ไข่ไม่ได้รับการปล่อยออกมาอย่างสมบูรณ์
- คุณภาพของไข่และอสุจิ: ถึงแม้ผลตรวจจะอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน แต่คุณภาพของไข่และอสุจิในระดับเซลล์อาจไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอต่อการปฏิสนธิและการพัฒนาเป็นตัวอ่อน
- ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ชนิดไม่รุนแรง (Mild Endometriosis): ภาวะนี้อาจไม่มีอาการที่สังเกตได้ชัดเจน แต่เนื้อเยื่อที่เจริญผิดที่อาจสร้างสารบางอย่างที่ขัดขวางการทำงานของรังไข่หรือท่อนำไข่
- ปัญหาเกี่ยวกับการฝังตัวของตัวอ่อน: ถึงแม้จะมีการปฏิสนธิเกิดขึ้น แต่เยื่อบุโพรงมดลูกอาจไม่พร้อมสำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน
แนวทางการรักษาภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ
แม้จะไม่มีสาเหตุที่แน่ชัด แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าหมดหวัง ในทางตรงกันข้าม การวินิจฉัย ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ ช่วยให้แพทย์สามารถเลือกแนวทางการรักษาที่ได้ผลสำหรับภาวะนี้โดยเฉพาะ ซึ่งมักจะเริ่มต้นจากวิธีที่ง่ายที่สุดไปสู่เทคโนโลยีขั้นสูง:
- การรักษาเบื้องต้น:
- การกระตุ้นไข่ร่วมกับการมีเพศสัมพันธ์ตามธรรมชาติ (Timed Intercourse): แพทย์จะให้ยาฮอร์โมนเพื่อกระตุ้นการตกไข่ให้มีจำนวนและคุณภาพที่เหมาะสม และแนะนำช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการมีเพศสัมพันธ์
- การฉีดเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูก (Intrauterine Insemination: IUI): เป็นการฉีดอสุจิที่ผ่านการคัดเลือกแล้วเข้าไปในโพรงมดลูกโดยตรง ซึ่งจะช่วยลดระยะทางการเดินทางของอสุจิและเพิ่มโอกาสในการปฏิสนธิ
- การรักษาด้วยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ (Assisted Reproductive Technology: ART):
- การทำเด็กหลอดแก้ว (In Vitro Fertilization: IVF): เป็นทางเลือกที่ได้ผลดีที่สุดสำหรับภาวะนี้ เพราะสามารถควบคุมและตรวจสอบคุณภาพของไข่, อสุจิ, และตัวอ่อนได้อย่างละเอียดในห้องปฏิบัติการ รวมถึงเลือกตัวอ่อนที่มีคุณภาพดีที่สุดมาฝังตัวในมดลูก
การได้รับวินิจฉัย ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ อาจทำให้รู้สึกสับสน แต่สิ่งสำคัญคือการเริ่มต้นปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านภาวะมีบุตรยาก เพื่อค้นหาแนวทางที่เหมาะสมกับคู่ของคุณมากที่สุด